Dimitris Hatzinikolaou
Associate Professor
http://www.romfea.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=6290:2010-11-14-17-00-17&catid=25:2009-12-18-08-37-46
Στην βορειοανατολική Ευρώπη έλαβε χώραν (μάλλον στο τέλος της Μεσολιθικής εποχής) η μετάλλαξη της Ανοιχτοχρωμίας. Όσα ανθρώπινα γένη ευρέθηκαν τότε εκεί, υπέστησαν αυτήν την μετάλλαξη: Οι Νορδικοί, οι Βαλτικοί και τμήμα των Μεσογειακών (Βορειομεσογειακοί) και των Διναρικών (Νορικοί). Στις λίγο πιο απομακρυσμένες περιοχές η μετάλλαξη αυτή υπήρξε μετριότερη.
Τελικά ξεχώρισαν τέσσερα διαφορετικά φύλα: Οι Αγραίοι, οι Απεραντοί, οι Δόλοπες και οι Ευρυτάνες. Ως σημαντικότερο από τα φύλα αυτά θεωρούνται οι Δόλοπες.οι οποίοι σύμφωνα με τον όμηρο (Όμ. Ίλ. Β’ 682-685), κατοικούσαν στο Β.Δ. τμήμα του σημερινού Νομού και οι οποίοι πήραν μέρος στη μεγάλη εκστρατεία των Ελλήνων κατά της Τροίας, με αρχηγό τον Φοίνικα υπό την γενική αρχηγία του Αχιλλέα. Ο γενικός αυτός αρχηγός των Μυρμιδόνων είχε 50 πλοία πού μετέφεραν πέντε τάγματα πολεμιστών. Οι Δόλοπες αποτελούσαν το 4ο τάγμα ενώ τα υπόλοιπα τέσσερα αποτελούντα από τους Μυρμιδόνες και μερικούς κατοίκους πόλεων κοντά σ’ αυτούς. Τα τέσσερα ευρυτανικά (αιτωλικά) αυτά φύλα, παρουσίασαν έντονη δράση κατά τον 5ο π.Χ αιώνα, όταν όλη η Ελλάδα είχε εμπλακεί στον καταστροφικό Πελοποννησιακό Πόλεμο. Από αρκετές αναφορές αυτής της περιόδου (Θουκιδίδη κλπ), επιβεβαιώνεται ότι διατηρούσαν την ίδια θρησκεία, την ίδια δυσκολονόητη γλώσσα, τα αυτά ήθη και έθιμα. Θεωρούνταν μάλιστα ότι είχαν τα ίδια σπουδαία πολεμικά προσόντα με τους ομόφυλούς τους Αιτωλούς. Οι ευρυτάνες πολεμιστές ήταν απαραίτητοι σε κάθε εκστρατεία και πάντοτε ζητούσαν τη συνδρομή τους είτε ως μισθοφόρων είτε ως συμμάχων. Οι περιοχές που κατοικούσαν ονομαζόταν τότε Ευρυτανία, Δολοπία, Απεραντία και Αγραία. Η ονομασία «Ευρυτανία» καθορίστηκε για όλη αυτή την περιοχή γύρω στα 1830 με τον καθορισμό των συνόρων του νέου κράτους, τα οποία -ειρήσθω εν παρόδω - διέρχονταν, σε πρώτη φάση από τα αγραφιώτικα βουνά.. Η πολεμική ικανότητα των Αιτωλών, τονίζεται στις “Φοίνισσες” του Ευριπίδη. (Σε διάλογο που έχει η Αντιγόνη με τον Παιδαγωγό, καθώς κοιτάζουν το πεδίο της μάχης, αναφέρονται και στον Αιτωλό Τυδέα).Ἀρκᾶδες: Ένα από τα σπουδαιότερα αρχαιοελληνικά φύλα. Ως αρχικός χώρος διαμόρφωσης αυτού του φύλου, θεωρείται η δυτική Μακεδονία και ειδικότερα οι περιοχές γύρω από τον μέσο και άνω ρου του Αλιάκμονα (βλ. Χάρτη), όπου πρωτοεγκαταστάθηκε μετά την είσοδό του στον Ελλαδικό χώρο (2200/2100 π.Χ.).Κατά την παράδοση, γενάρχης των Αρκάδων εθεωρείτο ο Αρκάς, υιός του Διός και της Καλλιστούς (κατ’ άλλους μητέρα του θεωρείται η Θεμιστώ, κόρη του βασιλέως των Λαπιθών της Πίνδου Υψέως), ο οποίος σύμφωνα με το Λεξικόν Κυρίων Ονομάτων: «… εδίδαξε τους Πελασγούς να τρώγωσιν άρτον αντί βαλάνων και να νήθωσι έρια…». Κατά το Λεξικόν Ελληνικής Αρχαιολογίας: «…οι κάτοικοι της Αρκαδίας εθεώρουν εαυτούς πάντοτε αυτόχθονας και ελέγοντο π ρ ο σ έ λ η ν ο ι ήτοι προ της σελήνης υπάρχοντες (πιθανώς π ρ ο έ λ λ η ν ε ς), ο δε χρησμός, τους έλεγε β α λ α ν η φ ά γ ο υ ς ά ν δ ρ α ς… Των πλείστων πόλεων αυτών ιδρυταί θεωρούνται ο Λυκάων, υιός του Πελασγού και οι 50 υιοί αυτού, όπερ αινίττεται την καθαράν πελασγικήν αυτών εθνικότητα…».