Τελικά ξεχώρισαν τέσσερα διαφορετικά φύλα: Οι Αγραίοι, οι Απεραντοί, οι Δόλοπες και οι Ευρυτάνες. Ως σημαντικότερο από τα φύλα αυτά θεωρούνται οι Δόλοπες.οι οποίοι σύμφωνα με τον όμηρο (Όμ. Ίλ. Β’ 682-685), κατοικούσαν στο Β.Δ. τμήμα του σημερινού Νομού και οι οποίοι πήραν μέρος στη μεγάλη εκστρατεία των Ελλήνων κατά της Τροίας, με αρχηγό τον Φοίνικα υπό την γενική αρχηγία του Αχιλλέα. Ο γενικός αυτός αρχηγός των Μυρμιδόνων είχε 50 πλοία πού μετέφεραν πέντε τάγματα πολεμιστών. Οι Δόλοπες αποτελούσαν το 4ο τάγμα ενώ τα υπόλοιπα τέσσερα αποτελούντα από τους Μυρμιδόνες και μερικούς κατοίκους πόλεων κοντά σ’ αυτούς. Τα τέσσερα ευρυτανικά (αιτωλικά) αυτά φύλα, παρουσίασαν έντονη δράση κατά τον 5ο π.Χ αιώνα, όταν όλη η Ελλάδα είχε εμπλακεί στον καταστροφικό Πελοποννησιακό Πόλεμο. Από αρκετές αναφορές αυτής της περιόδου (Θουκιδίδη κλπ), επιβεβαιώνεται ότι διατηρούσαν την ίδια θρησκεία, την ίδια δυσκολονόητη γλώσσα, τα αυτά ήθη και έθιμα. Θεωρούνταν μάλιστα ότι είχαν τα ίδια σπουδαία πολεμικά προσόντα με τους ομόφυλούς τους Αιτωλούς. Οι ευρυτάνες πολεμιστές ήταν απαραίτητοι σε κάθε εκστρατεία και πάντοτε ζητούσαν τη συνδρομή τους είτε ως μισθοφόρων είτε ως συμμάχων. Οι περιοχές που κατοικούσαν ονομαζόταν τότε Ευρυτανία, Δολοπία, Απεραντία και Αγραία. Η ονομασία «Ευρυτανία» καθορίστηκε για όλη αυτή την περιοχή γύρω στα 1830 με τον καθορισμό των συνόρων του νέου κράτους, τα οποία -ειρήσθω εν παρόδω - διέρχονταν, σε πρώτη φάση από τα αγραφιώτικα βουνά.. Η πολεμική ικανότητα των Αιτωλών, τονίζεται στις “Φοίνισσες” του Ευριπίδη. (Σε διάλογο που έχει η Αντιγόνη με τον Παιδαγωγό, καθώς κοιτάζουν το πεδίο της μάχης, αναφέρονται και στον Αιτωλό Τυδέα).
Οι αρχαίοι Αιτωλοί και Δόλοπες Ο αρχαιότερος, πολυπληθέστερος και δυναμικότερος αιτωλικός λαός, κατοικούσαν σε μια πλατιά έκταση που αρχίζει από την Ακαρνανία, έπαιρνε μέσα τον Αχελώο, έφτανε στη νότια Θεσσαλία και προς τα Ανατολικά και Νότια οριζόταν από τον Τυμφρηστό, άκρη-άκρη της Φθίας όπως αναφέρει ο Όμηρος. Πρωτεύουσά τους είχαν την Κτιμένη ( σημερινή Δρανίτσα του νομού Καρδίτσας), απ’ την οποία καταγόταν ο αργοναύτης Ευρυδάμας, γιος του Βασιλιά Κτιμένη. Κατά την περίοδο που εντοπίζεται λίγο πριν τον Τρωικό πόλεμο (12ος αιώνας π.Χ.) οι Δόλοπες φαίνεται πως είχαν υποταγεί στο βασιλιά των Μυρμιδόνων τον Πηλέα, που διαφέντευε το χώρο στα ανατολικά του Τυμφρηστού, στην κοιλάδα του Σπερχειού και τη νότια Θεσσαλία. Μόνο μια κατάσταση υποταγής στον Πηλέα δικαιολογεί το διορισμό του Φοίνικα, ενός ανθρώπου της αυλής του, στο αξίωμα του βασιλιά του λαού των Δολόπων. Ο γέρο-αλογολάς της Φοίνικας πήρε μέρος στον Τρωικό πόλεμο κάτω από τις διαταγές του νεαρού μαθητή του Αχιλλέα. Οδηγούσε τους Δόλοπες με στόλο 10 καραβιών, τον τέταρτο από τους πέντε λόχους των Μυρμιδόνων και των συμμάχων τους και με συνολική δύναμη 500 πολεμιστές. Ο Φοίνικας που είχε διδάξει στον Αχιλλέα τη ρητορική και την πολεμική τέχνη, συνέχισε και στην Τροία τη φροντίδα του αυτή και τον είχε πάντα κάτω από την επίβλεψή του. Ο Πίνδαρος αναφέρει για το Φοίνικα ότι οδηγούσε το γενναίο τμήμα των σφενδονητών, που ήταν επιδέξιο να βοηθάει τους αλογολάτες Δαναούς, στον πόλεμο που έκαναν με τα βέλη. Η μεταγενέστερη ιστορία των Δολόπων συμπλέκεται με την ιστορία των Αιτωλών και των Ευρυτάνων. Συχνά όμως εμφανίζονται να δρουν μόνοι τους, να παίρνουν μέρος σε συμμαχίες με δική τους πρωτοβουλία, να συνομολογούν συμφωνίες ή να ενεργούν κατακτητικές εκστρατείες. Ανέπτυξαν δικές τους πόλεις εκτός από την Κτιμένη, όπως η Δολοπηίς, οι Αγγείαι, κοντά στη λίμνη Ξυνιάδα η Μενελαϊς, κοντά στο σημερινό Σμόκοβο (Λουτροπηγή) της Καρδίτσας και η Ελλοπία.
http://hellinon.net/NeesSelides/Dolopes.htm
http://www.facebook.com/#!/note.php?note_id=178780668814978&id=147852218577064 Ἀρκᾶδες: Ένα από τα σπουδαιότερα αρχαιοελληνικά φύλα. Ως αρχικός χώρος διαμόρφωσης αυτού του φύλου, θεωρείται η δυτική Μακεδονία και ειδικότερα οι περιοχές γύρω από τον μέσο και άνω ρου του Αλιάκμονα (βλ. Χάρτη), όπου πρωτοεγκαταστάθηκε μετά την είσοδό του στον Ελλαδικό χώρο (2200/2100 π.Χ.).Κατά την παράδοση, γενάρχης των Αρκάδων εθεωρείτο ο Αρκάς, υιός του Διός και της Καλλιστούς (κατ’ άλλους μητέρα του θεωρείται η Θεμιστώ, κόρη του βασιλέως των Λαπιθών της Πίνδου Υψέως), ο οποίος σύμφωνα με το Λεξικόν Κυρίων Ονομάτων: «… εδίδαξε τους Πελασγούς να τρώγωσιν άρτον αντί βαλάνων και να νήθωσι έρια…». Κατά το Λεξικόν Ελληνικής Αρχαιολογίας: «…οι κάτοικοι της Αρκαδίας εθεώρουν εαυτούς πάντοτε αυτόχθονας και ελέγοντο π ρ ο σ έ λ η ν ο ι ήτοι προ της σελήνης υπάρχοντες (πιθανώς π ρ ο έ λ λ η ν ε ς), ο δε χρησμός, τους έλεγε β α λ α ν η φ ά γ ο υ ς ά ν δ ρ α ς… Των πλείστων πόλεων αυτών ιδρυταί θεωρούνται ο Λυκάων, υιός του Πελασγού και οι 50 υιοί αυτού, όπερ αινίττεται την καθαράν πελασγικήν αυτών εθνικότητα…».
http://ethnologic.blogspot.com/2010/02/blog-post_21.html